اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
در خصوص سرمایه‌گذاری در بورس کارهای زیادی وجود دارد تا بتوانید با استفاده از آن‌ها سوددهی خود را بالاتر ببرید. یکی از این کارها را می‌توان دریافت اعتبار معاملاتی از کارگزارها دانست. در واقع امروزه با گسترش بازارهای مالی آنلاین نظیر بورس و صرافی‌های ارزهای دیجیتال، شاهد پیدایش کارگزاری‌های متعددی هستیم که هر کدامشان برای جذب کاربر بیشتر، پلن‌ها و طرح‌های متفاوتی را ارائه می‌کنند. یکی از این طرح‌ها، اعتبار معاملاتی در بورس است.
اعتبار معاملاتی به زبان ساده به معنای وامی است که از جانب کارگزار به معامله‌گر داده میشود تا وی بتواند از آن برای خرید سهام استفاده کند. دریافت اعتبار و استفاده از آن شرایط ویژه‌ای را در هر کارگزاری دارد که شخص متقاضی باید حائز آن باشد. در ادامه این مقاله سعی کردیم تا تمامی وارد مربوط به این اعتبارات و نحو اخذ آن‌ها را بررسی کنیم تا در صورت نیاز بتوانید در موقعیت‌های صحیح از این وام‌ها استفاده لازم را ببرید.
اعتبار معاملاتی در بورس به چه معناست؟
در ابتدای امر اگر بخواهیم یک تعریف جامع و کلی از این اعتبارات ارائه دهیم باید بگوییم این اعتبارات وام‌هایی خواهند بود که در جهت خرید اوراق بهادار در بازار سرمایه کاربرد دارند. این وام‌ها اصولا توسط کارگزاران مختلف شرکت بورس به صورت موقت و تحت شرایط و ضوابط خاصی در اختیار متقاضیان گذاشته میشود.
درخواست و دریافت این اعتبارات اصولا در بازه زمانی‌های خاصی که روند بازار بورس صعودی است و سرمایه‌گذاری ارزش زیادی دارد بیشتر میشود و افراد مختلف با علم به اینکه بازدهی‌شان بیشتر از بهره وام است، اقدام به دریافت آن می‌کنند. اما در این میان تنها متقاضیان نیستند که باید بررسی‌های لازم را به دقت انجام دهند، کارگزارها نیز باید بررسی‌هایی در حوزه ریسک اعتباری انجام دهند و به این اطمینان برسند که وامی که می‌دهند بازگشتش حتمی است.
ریسک اعتباری چیست؟
در خصوص اختصاص وام به متقاضیان همواره این ریسک وجود دارد که فرد متقاضی نتواند به تعهداتش در قبال کارگزاران عمل کند. این ریسک که در واقع ریسک عدم توانمندی وام‌گیرنده در خصوص پرداخت وام است را به اصطلاح ریسک اعتباری می‌گویند.
کارگزاران اصولا برای کاهش این ریسک، در هنگام اختصاص وام سعی می‌کنند در خصوص فرد متقاضی و تجربه‌اش در زمینه معاملات بورسی اطمینان حاصل کنند و سپس با دریافت ضمانت‌های مختلف وام را پرداخت کنند. البته تنها کارگزارن نباید ریسک‌ها را بررسی کنند، متقاضیان دریافت اعتبار معاملاتی در بورس یا به طور کلی فعالان حوزه بورس نیز نیاز است تا با چندین ریسک موجود در بازار آشنا باشند و با تسلط به آن‌ها اقدام به دریافت وام کنند. این ریسک‌ها را می‌توان به موارد زیر تقسیم‌بندی کرد:
ریسک نقدینگی
یکی از مهم‌ترین موضوعات دریافت اعتبارات این است که اگر فرد متقاضی شرایط باز پس دادن وام را نداشته باشد؛ کارگزار حق دارد سهام در اختیارش را به قیمت تابلو معاملاتی به فروش برساند. در این میان ضرر اساسی آن جا است که ممکن است سهام در بدترین وضعیت معاملاتی خود باشد و فروش آن برای شما ضررهای بسیاری را به همراه داشته باشد.
ریسک افزایش ضرر و زیان
در بازار بورس همانطور که امکان دارد سودی خوب از معاملات حاصل شود، به همان میزان نیز امکان دارد تا به جای سود ضرر کنید و سهام خود را از دست به دهید. در این خصوص باید بگوییم که همواره هرچه سرمایه بالاتر باشد، ریسک افزایش ضرر نیز بیشتر میشود. به طور مثال زیان ده درصدی برای سرمایه 100 ملیون تومانی خیلی بیشتر از سرمایه 40 ملیون تومانی است. به همین دلیل در هنگام دریافت اعتبار معاملاتی و افزایش سرمایه خود باید به این ریسک و راه‌های کاهش آن فکر کنید.
ریسک عدم پوشش هزینه
ریسک دیگری که در زمینه دریافت اعتبار و سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد این است که ممکن است به بازدهی مدنظرتان نرسید و مجبور شوید در هنگام تسویه وام، مبلغی از آن را از جیب خود پرداخت کنید.
گروه مالیاینوستپمقاله‌ای دیگر در خصوص گره معاملاتی در بورس منتشر کرده است که می‌تواند برای شما مفید باشد.
مزایای دریافت اعتبار
حال که ریسک‌های موجود را بررسی کردیم بهتر است به مزایای دریافت اعتبار معاملاتی در بورس نیز اشاره کنیم تا با مقایسه آن‌ها با هم بفهمیم که این مزایا ارزش پذیرش ریسک‌های مختلف را دارد یا خیر؟
این مزایا عبارت‌اند از:
- در صورت درست و هوشمندانه بودن سرمایه‌گذاری، میزان سرمایه اولیه شما و اعتبار دریافتی‌تان می‌تواند منجر به سودی هنگفت شود.
- دیگر مزیتی که این اعتبارات به دنبال دارد این است که اگر با بررسی‌های لازم متوجه شوید که ارزش سهام یک شرکت روند صعودی دارد و کل سرمایه تان را آنجا سرمایه‌گذاری کنید و سپس متوجه شوید که سهام شرکت دیگری نیز به همین روال روند صعودی را طی می‌کند، دیگر نیازی ندارید که بخشی از سهام خود را بفروشید و در آن شرکت سرمایه‌گذاری کنید. می‌توانید با دریافت اعتبار و خرید سهام آن از سود هر دو شرکت بهره‌مند شوید.
محدودیت‌های دریافت اعتبار معاملاتی
در کنار مزایا و ریسک‌ها باید به محدودیت‌هایی که بعد از دریافت اعتبار معملاتی با آن رو به رو می‌شوید نیز اشاره کنیم. از مهم‌ترین این محدودیت‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
- یکی از تضمین‌های گرفته شده توسط کارگزار، پرتفوی متقاضی است. این به این معنا است که کل سرمایه متقاضی در هنگام دریافت اعتبار توسط کارگزار فریز میشود و دیگر توانایی تغییر کارگزار را نخواهید داشت.
- در طول استفاده از اعتبار، پرتفوی شخص دریافت‌کننده وام بررسی میشود. پرتفوی شخص همواره باید از لحاظ ارزش و تنوع دارایی شرایط مورد نیاز را که از جانب کارگزار تعیین شده است را داشته باشد.
- بعد از دریافت اعتبار، صرفا تحت شرایط خاص می‌توانید درخواست وجه نقد کنید.
دریافت اعتبار معاملاتی مناسب چه کسانی است؟
حال که مزایا، محدودیت‌ها و ریسک‌هایی که دریافت این نوع وام برای متقاضی به همراه می‌آورد را بررسی کردیم؛ بهتر است باتوجه به این موارد بگوییم که دریافت این اعتبارات بیشتر مناسب چه کسانی است؟ اگر بخواهیم به صورت مستقیم جواب این سوال را بدهیم بهتر است بگوییم که دریافت اعتبار معاملاتی در بورس مناسب افراد حرفه‌ای و تریدرها است. اما اگر می‌خواهید تشخیص دهید که جز این افراد هستید یا خیر، بهتر است به ویژگی‌هایی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم دقت کنید.
- معامله‌گر حرفه‌ای به طور لحظه‌ای پیگیر سرمایه خود است و همواره درحال چک کردن اعداد و ارقام و جداول است.
- یک حرفه‌ای اقدامات خود را بر اساس دانش و اطلاعات خود پایه‌گذاری می‌کند و نه بر اساس احساسات یا شانس!
- تحلیل بازار و درک درست شرایط یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک معامله‌گر کار درست محسوب میشود.
اگر موارد بالا را دارید و طبق وضع بررسی شده به اعتبار معاملاتی نیاز دارید می‌توانید به راحتی و بدون نگرانی این وام‌ها را دریافت کنید. اما اگر صبور نیستید و از دانش و اطلاعات کافی برخوردار نیستید، بهتر است سمت این اعتبارات نروید زیرا صرف داشتن پول، شما آدم موفقی در زمینه بورس و سهام‌گذاری نیستید.
مراحل و شرایط دریافت اعتبار
در خصوص دریافت اعتبار معاملاتی در بورس باید بگوییم، شرایط کلی دریافت آن توسط سازمان بورس گذاشته و تعیین می شود. اما شرایط دیگر آن از هر کارگزار به کارگزار دیگر متفاوت است اما اصولا این کارگزاران اعتبار را به افرادی می‌دهند که فعال‌تر هستند و همچنین پرتفوی آن‌ها ارزش و تنوع لازم را دارد. بعد از بازگو کردن شرایط در ادامه باید به مراحل دریافت اعتبار نیز اشاره می‌کنیم. این مراحل عبارت‌اند از:
- باز کردن حساب کارگزاری به صورت آنلاین: پس از بازکردن حساب آنلاین می‌توانید با ارسال کردن چک یا انتقال وجه به صورت الکترونیکی، حساب خود را تامین مالی کنید.
- پیدا کردن یک کارگزار مناسب: در ادامه به طور کامل به این مورد می‌پردازیم.
- انتخاب سهام مدنظر
- ارائه ضمانت طبق مفاد قرار داد و دستورالعمل خرید اوراق بهادار
- پس از داشتن ریال (ضمانت نقد) یا قدرت ( عملکرد مناسب در بورس) برای گرفتن وام یا بسته اعتباری دلخواه باید درخواستی مبتنی بر دریافت اعتبار بدهید.
ویژگی‌های یک کارگزار مناسب
همانطور که اشاره کردیم اصولا شرایط دریافت وام وابسته به شرایط گذاشته شده توسط کارگزار است. همچنین به غیر از این شرایط، کارگزاران خدماتی ارائه می‌دهند که برخی از آن‌ها باهم یکسان و برخی دیگر متفاوت است. به همین دلیل بهتر است در انتخاب کارگزار دقت داشته باشید و به موارد زیر توجه داشته باشید.
- رتبه‌ی کارگزاری: سازمان بورس هر ساله بر اساس گردش مالی یا همان مجموع خرید و فروش، کارگزارها را رتبه‌بندی می‌کند. بهترین رتبه، الف و کمترین آن به کارگزارانی با رتبه ج اختصاص داده شده است.
- پشتیبانی و پاسخگویی: شما نیاز دارید که همواره بتوانید با کارگزار خود ارتباط برقرار کنید تا در امور مختلف، به مسائل و مشکلات شما پاسخ بدهند.
- ارائه اعتبار معاملاتی
ویژگی‌های حساب متقاضی
حسابی که به عنوان تضمین برای دریافت اعتبار می‌گذارید باید دارای ویژگی‌های مختلفی باشد. این ویژگی‌ها عبارت‌اند از:
- موجودی اولیه: به درصدی از قیمت یا ارزش اوراق بهاداری گفته می شود که قصد سرمایه‌گذاری روی آن را دارید. این مبلغ در حساب اعتباری متقاضی نزد کارگزار گذاشته میشود. درصد موجودی اولیه متفاوت است اما اصولا و به طور معمول این مبلغ پنجاه درصد است. به طور مثال اگر بخواهید به ارزش 2 ملیون تومان سرمایه‌گذاری کنید باید به اندازه 1 ملیون تومان در حساب اعتباری و نزد کارگزار داشته باشید.
- حداقل موجودی: به درصدی از بهای اوراق بهادار گفته میشود که توسط مشتری خریداری شده است. سهم مشتری (سهم مشتری = ارزش اوراق بهادار – سود کارگزار) نباید از حداقل موجودی کمتر باشد. در این مورد کارگزاران اصولا بر اساس قوانینی که دارند حداقل موجودی را بین سی الی چهل درصد در نظر می‌گیرند.
اخطاریه افزایش موجودی
اگر سهامی که می‌خرید، روندی نزولی داشته باشد؛ یکی ویژگی‌هایی که در بالا گفتیم یعنی حداقل موجودی حساب شما از دست می‌رود. در این هنگام کارگزار با دادن اخطار اعلام می‌کند که تا هفتاد و دو ساعت آینده باید تا رسیدن به حداقل موجودی، تزریق سرمایه انجام دهید. این افزایش سرمایه به سه صورت ممکن است.
- شخص متقاضی با دادن پول نقد، سرمایه خود را افزایش دهد.
- کارگزار با فروش بخشی از سهام، سرمایه از دست رفته را جبران کند. ( در خصوص این مورد در ریسک نقدینگی توضیح لازم را دادیم.)
- معرفی کردن اوراق دیگر توسط مشتری برای ضمانت
اگر به دو صورت گفته شده کسری رفع نشود و کارگزار نیز نتواند اقدام به فروش تضمین نماید، طبق قانون اساسی و مطابق با ماده 36 قوانین بازار اوراق بهادار، کارگزار می‌تواند در مراجع ذیصلاح شکایت خود را پیگیری نماید.
شرایط دریافت اعتبار از بورس
در قبل به ویژگی حساب، شرایط کارگزاران و دیگر موارد اشاره کردیم اما همانطور که می‌دانید علاوه بر کارگزاران، سازمان بورس نیز برای افرادی که درخواست دریافت اعتبار دارند، شرایطی را قائل شده است. این شرایط عبارت‌اند از:
- داشتن دانش و اطلاعات کافی برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس
- برخورداری از توانایی مالی مناسب برای تضمین و برگرداندن اعتبار (داشتن اوراق بهادار، چک یا سفته که به صورت وثیقه گذاشته میشود.)
- مطالعه و دانستن دستورالعمل های موجود در خصوص خرید اعتبار معاملاتی در بورس
- داشتن تجربه کافی در بازار سرمایه و بحث سرمایه‌گذاری
موارد مهم در تعیین میزان اعتبار
اگر می‌خواهید بدانید تا چه سقفی می‌توانید اعتبار دریافت کنید، به موارد زیر که تعیین‌کننده میزان اعتبار هستند، دقت کنید.
- پرتفوی‌های سهم‌های بنیادی و سهام ارزشمند
- سابقه معاملاتی و گردش حساب مناسب (سابقه شما در زمینه خرید و فروش سهام باید سطح قابل قبولی داشته باشد.)
- ارزشی که حساب تضمین شده دارد. ( این مورد یکی از مهم‌ترین موارد موجود است که مورد بررسی کارگزاران قرار می‌گیرد.) ( ارزش تضمین = سی درصد ارزش پرتفوی)
به طور کلی می‌توان گفت هر فردی می‌تواند به اندازه سی درصد از ارزش پرتفوی خود را اعتبار دریافت کند. البته این درصد همیشگی نیست و توسط سازمان بورس تغییر پیدا می‌کند.
تمدید و تسویه اعتبار
به طور معمول تسویه اعتبارات به صورت سه ماهه، شش ماهه یا یک ساله است. اما این یک قاعده کلی نیست و متغیر است. شخص وام گیرنده موظف است سر موعد قرار داد کل مبلغ تعیین شده را به صورت نقد در حساب معاملاتی خود داشته باشد، تا کارگزار بتواند آن را برداشت کند. در غیر این صورت طبق قوانین، کارگزار حق شکایت و اقدامات قانونی را خواهد داشت. البته شما می‌توانید زودتر از موعد نیز جهت تسویه اقدام کنید و این مشکلی نخواهد داشت. همچنین در برخی موارد و طبق شرایط کارگزار، ممکن است امکان تمدید اعتبار را نیز داشته باشید.
توصیه‌های پایانی
در این مقاله سعی کردیم تا تمامی نکات موجود در گرفتن اعتبار معاملاتی در بورس را برای شما تشریح کنیم تا با دیدی همه جانبه دست به این کار بزنید. اما به غیر از تمام موارد گفته شده چند توصیه به عنوان کلام آخر می‌گوییم تا حق مطلب را ادا کرده باشیم.
- به دلیل وضعیت آشفته‌ای که در زمینه سیاسی و اقتصادی داریم، انتظار صد درصد از برآورده شدن تمام آنچه که پیش‌بینی می‌کنید، انتظاری نابه‌جا است. به همین دلیل اگر تمام شرایط را دارا هستید و حتی حرفه‌ای نیز هستید، به میزانی اعتبار بگیرید که در بدترین شرایط پیش آمده نیز مشکل بزرگی برای شما ایجاد نکند و بتوانید بار فکری و اقتصادی آن را تحمل کنید.
- در هنگام سرمایه‌گذاری به اندازه کافی پیگیر باشید و با درک درست شرایط یک سرمایه‌گذاری درست انجام دهید. اخبار و اطلاعات اقتصادی روز را دنبال کنید تا قبل از هر اتفاقی اقدام به موقع داشته باشید.
- در گرفتن اعتبار معاملاتی در بورس عملا قراردادی سه طرفه بین شما، بانک و کارگزار بسته میشود. در این بین بانک و کارگزار در هر شرایطی سود خود را می‌برند این شمایید که سود یا زیان‌تان وابسته به اقدام خودتان است، پس هوشمندانه عمل کنید.
گروه مالی اینوستپ دوره بورسی (تابلو خوانی و فیلتر نویسی) را در جهت سرمایه‌گذاری بهتر شما در بورس ارائه کرده است و شما می‌توانید سهام مستعد رشد و مناسب را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید.
دیدگاهتان را بنویسید